De Gemeente Groningen vervult op de beleidsterreinen Beschermd Wonen en Opvang de rol als Centrumgemeente. Het budget is per 1 januari 2019 voor 12 Groninger gemeenten en wordt beheerd door de centrumgemeente Groningen conform de Centrumregeling. We willen als gezamenlijke Groninger gemeenten iedere inwoner in staat stellen de eigen regie te voeren in het licht van de (sociale, fysieke en emotionele) uitdagingen van het leven. We hebben daarin ook de verantwoordelijkheid om kwetsbare inwoners, zoals dak- en thuislozen, verslaafden en ex-gedetineerden, zo kort als mogelijk en zolang als nodig, onderdak en begeleiding te bieden gericht op zelf rehabilitatie en duurzaam herstel. De voorzieningen Beschermd wonen en Opvang bieden opvang van inwoners in de provincie Groningen bij crisissituaties én opvang en begeleiding aan inwoners die vanwege psychiatrische aandoening of psychosociale problematiek aangewezen zijn op een niet (geheel) zelfstandige woonvoorziening. Daarnaast richten we ons op het voorkomen en bestrijden van huiselijk geweld. Hieronder verstaan we (ex-)partner-, ouderen- en kindermishandeling. We willen geweld in afhankelijkheidsrelaties zoveel mogelijk voorkomen en duurzaam beëindigen en als het zich voordoet adequaat optreden en opvang bieden.
Met de onderstaande indicatoren is de voortgang van dit beleidsveld in 2019 gemeten. Als er geen gegevens beschikbaar zijn/of één maal per twee jaar gemeten worden staat er een streepje.
Prestatie-indicatoren | Beoogd | Behaald |
Aantal geregistreerde daklozen dat gebruik maakt van opvangvoorzieningen | ** | 494 |
Aantal unieke personen dat gebruikmaakt van de nachtopvang | ** | 292 |
Aantal unieke personen dat gebruikmaakt van de crisisopvang | ** | 157 |
Aantal unieke personen dat gebruikmaakt van de dagopvangvoorzieningen | ** | 724 |
Aantal unieke personen dat na crisisopvang duurzaam rehabiliteert met een eigen woonplek c.q. woonadres | >70 | 69 |
Aantal personen dat in 2 weken tenminste 3x of vaker per week gebruik maakt van de nachtopvang | ** | 39% |
Aantal unieke personen met een voorziening Beschermd wonen | ** | 2.097 |
Aantal meldingen van huiselijk geweld bij Veilig Thuis/gemeente | >900 | 746 |
Aantal huisverboden gemeente | >41 | 28 |
Aantal betrokken kinderen bij huisverboden | >40 | 25 |
Aantal casussen intensief casemanagement bij Veilig Thuis regio | >100 | 85 |
Aantal vrouwen van 18 jaar of ouder in de vrouwenopvang | <200 | 134 |
Aantal kinderen in de vrouwenopvang | <250 | 168 |
Aantal vrouwen dat niet kan worden opgenomen in de VO vanwege maximale bezetting | 0 | 30 |
Gemiddelde duur van de opnameperiode van vrouwen | ** | 9,4 mnd. |
Wat wilden we bereiken in 2019?
Onverkort streven wij ernaar te voorkomen dat mensen zonder voorzieningen op straat belanden. Dit doen we door:
- In 2019 verwachtten we een lichte stijging van het aantal mensen dat na crisisopvang duurzaam rehabiliteert. Het concreet maken van het convenant wonen zal in 2019 een positieve invloed hebben op de herhuisvestingsmogelijkheden van deze doelgroep;
- Met nieuwe inkoopproducten van Beschermd wonen cliënten meer individueel maatwerk te bieden: op basis van een inkoopprocedure starten we in 2019 met een modulair systeem van producten;
- Meer gemeentelijke sturing op een adequate ondersteuning van cliënten door uitbreiding van registratie en monitoring: er bestaat behoefte aan meer informatie over de (achtergrond)kenmerken van mensen die gebruik maken van de verschillende voorzieningen;
- Voorbereiding op overheveling van taken en middelen naar elke afzonderlijke Groninger gemeente in de uitvoering van BW: we gaan in 2019 proefdraaien met alle gemeenten met een nieuw ontwikkeld financieel verdeelmodel. In 2021 zal dit definitief zijn beslag krijgen;
- Meer oplossen in de eigen regio en omgeving: consulenten in de gemeente zijn inmiddels getraind op indicatiestelling BW, vooruitlopend op een zelfstandige uitvoering van de toegang in 2020. Het huidige (ondertekende) convenant ‘huisvesting (ex)cliënten BW&O’ geeft elke gemeente ook de opdracht, na een tijdelijk intramuraal verblijf, inwoners de mogelijkheid te bieden om weer in de eigen gemeente te gaan wonen;
- Vergroting deelname aan de maatschappij van cliënten Beschermd wonen en Opvang: Het is belangrijk dat mensen zoveel mogelijk zelfredzaam zijn en regie hebben over het eigen leven. Bemoeizorg (OGGZ) is hierin een belangrijk middel. Zodra mensen in staat zijn om (weer) zelfstandig inhoud en vorm te geven aan het (eigen) leven dan zijn vervolgstappen, zoals vormen van zelfstandige huisvesting, hierin ontzettend belangrijk;
- Vrouwenopvang: verminderen instroom en bevorderen van de door- en uitstroom;
- Verbetering aanpak voor complexe en chronische huiselijk geweldsituaties;
- Doorontwikkeling van Veilig Thuis, gericht op verbeterde samenwerking met lokale teams, de monitorfunctie en de nieuwe radarfunctie n.a.v. de aanscherping van de Wet meldcode;
- Verbeteren preventie, signalering en aanpak van alle vormen van huiselijk geweld.
Wat hebben we hier voor gedaan?
- In de nachtopvang (vorm van crisisopvang) is een andere werkwijze geïntroduceerd. Interventiewerkers vangen mensen op waarbij gezamenlijk met de cliënt en mogelijke hulpverlener(s) gezocht wordt naar het best mogelijke perspectief voor een vervolgstap buiten de opvang. Dit betreft nu eenzelfde werkwijze als in de crisisopvang. Deze werkwijze bevorderd de doorstroom;
- Het geïntroduceerde nieuwe modulaire systeem van producten heeft een positief effect op het gewenste maatwerk voor mensen in een voorziening Beschermd wonen en leidt daarmee ook tot een kleine kostenreductie;
- Er is een zogenaamd dashboard (monitoringssysteem) gebouwd met allerhande gegevens over cliënten Beschermd wonen en Opvang. Dit dashboard geeft elke gemeente inzicht over de eigen inwoners die gebruik maken van een voorziening Beschermd wonen en Opvang. Dit dashboard geeft actuele informatie voor directe sturing maar ook voor beleidsaanpassingen naar de toekomst;
- Het is ons niet gelukt te gaan proefdraaien met het nieuw ontwikkeld financieel model, omdat het vinden van draagvlak met alle deelnemers ten aanzien van de juridische onderbouwing meer tijd kostte. Het convenant en de centrumregeling zijn wel vastgesteld;
- Een grote groep indicatiestellers in de regio is getraind en sommige zijn actief in een pilot indicatiestelling in de eigen gemeente. Voor ondersteuning bij het wonen geldt dat een inventarisatie heeft plaats gevonden bij alle zorgaanbieders met de vraag hoeveel en waarheen cliënten mogelijkerwijs uitstromen in 2020. Gemeenten hebben dit vervolgens gedeeld met corporaties en verwerkt in prestatieafspraken;
- Voor het derde jaar op rij is ingezet op innovatieve projecten onder de benaming ‘Welkom in de buurt’, waarbij aandacht is voor de ondersteuning richting zelfredzaamheid en regie in de thuissituatie. Verder hebben we gestuurd op het nakomen van de afspraken op het bieden een nieuwe vorm van ondersteuning in de eigen woning (Thuis-plus). Ook dit is gericht op het vergroten van zelfredzaamheid in thuissituatie;
- In het kader van de aanpak huiselijk geweld faciliteren we samen met de andere Groninger gemeenten de Vrouwenopvang en Veilig Thuis. Bij Veilig Thuis gaat het niet alleen om de wettelijke taken maar ook om de zogenoemde bovenwettelijke taken, zoals het project Intensief Casemanagement bij huisverboden en het kenniscentrum huiselijk geweld. Het project intensief casemanagement bij huisverboden heeft betrekking op een intensieve systeemgerichte hulpverlening aan alle betrokkenen en is in 2019 definitief ondergebracht bij Veilig Thuis. Het kenniscentrum is vooral gericht op het vergroten van kennis over de Meldcode en geeft daartoe trainingen aan beroepskrachten in verschillende sectoren. Daarnaast hebben we geparticipeerd in de pilot multidisciplinaire aanpak van complexe casuïstiek huiselijk geweld/kindermishandeling (MDA++). Deze pilot wordt in 2020 geëvalueerd. In 2019 zijn we ook gestart met het ontwikkelen van een regionaal actieprogramma Geweld hoort nergens thuis.
Conclusie
In 2019 hebben we ingezet op het meer inhoudelijk vorm geven van maatwerk (interventiewerkers, differentiatie van inkoopproducten en betere registratie/monitoring) bij de voorzieningen Beschermd wonen & Opvang. Daarbij merken we op dat we een duidelijke toename zien in het gebruik van de voorziening Beschermd wonen.
Ten aanzien van huiselijk geweld constateren we dat het aantal meldingen ten opzichte van 2018 (573 meldingen) fors is gestegen. Maar anderzijds zien we ook een daling van het aantal huisverboden. Dit laatste heeft te maken met de reorganisatie bij de politie, waardoor veel nieuwe agenten ingewerkt moeten worden in de huisverbod procedure bij huiselijk geweld. Omdat een huisverbod bij ernstige zaken een belangrijk middel kan zijn om de geweldsproblematiek te doorbreken, vinden we deze daling zorgelijk en we hebben hierover contact met de politie. We verwachten dat het aantal huisverboden komend jaar weer zal stijgen.
We constateren verder een stijging van het aantal vrouwen dat niet kon worden opgenomen in de vrouwenopvang van het Kopland (locatie Groningen) vanwege plaatsgebrek. Een deel van de aanvragen komt vanuit andere opvanginstellingen waar de betreffende cliënt reeds werd opgevangen. In drie gevallen is bekend dat Het kopland vervolgens een noodopvang heeft geregeld in een hotel. Van het merendeel is niet bekend hoe dit uiteindelijk is opgelost en welke andere opvang is ingezet (bijvoorbeeld in eigen netwerk). Wel kunnen we constateren dat de druk op de vrouwenopvang toeneemt, ondanks onze extra inzet op intensief casemanagement bij huisverboden. De druk op de vrouwenopvang is een landelijke trend en het ministerie van VWS doet hier momenteel samen met de VNG onderzoek naar. Het is voor ons aanleiding om samen met Het Kopland te onderzoeken op welke manier we slachtoffers van huiselijk geweld meer ambulant kunnen ondersteunen.