4.2.5 Vluchtelingen en asielzoekers

Wij nemen onze verantwoordelijkheid bij het huisvesten, integreren en participeren van asielzoekers en statushouders. Gezamenlijk concentreren we ons op een versnelling waarbij we de inspanningen voor asielzoekers en vluchtelingen eerst en voornamelijk richten op huisvesting. Voor de vergunninghouders richten we ons vervolgens op taalverwerving, opleiding, participatie, werk en gezondheid. We bieden maatschappelijke begeleiding voor inburgering-plichtige vergunninghouders. Voor alle vergunninghouders geldt dat we met specifieke aandacht actief zoeken naar het ‘verborgen talent’ van individuen. Hiermee willen we voorkomen dat deze nieuwkomers langdurig aan de maatschappelijke zijlijn komen te staan. Alles is erop gericht om een snelle verbinding tot stand te brengen tussen asielzoeker, vergunninghouder en de Groningse samenleving.

Met de inzet van het coördinatiepunt vergunninghouders ‘Thuis in 050’, binnen de Directie werk en inkomen zorgen we voor intensivering van het contact met vergunninghouders in onze gemeente. ‘Met Thuis in 050’ in de inzet vanuit de Directie Maatschappelijke ontwikkeling werken we aan goede samenwerking en gecoördineerde aanpak met al onze partners in de stad en regio.

We willen in Groningen voorkomen dat asielzoekers en vluchtelingen zonder voorzieningen op straat belanden, met criminaliteit in aanraking komen of een gevaar voor de volksgezondheid vormen en we willen dat deze kwetsbare nieuwkomers in onze stad toekomstperspectief hebben, dan wel op respectvolle wijze toewerken naar een toekomstperspectief in het land van herkomst.

De activiteiten op het gebied van migratie, vluchtelingen en asielzoekers vallen binnen Programma 1: Werk en inkomen, Programma 3: Onderwijs en Programma 8: Wonen.

Met de onderstaande indicatoren is de voortgang van dit beleidsveld in 2019 gemeten. Als er geen gegevens beschikbaar zijn/of één maal per twee jaar gemeten worden staat er een streepje.

Wat wilden we bereiken in 2019?

Ook in 2019 wilden we voldoen aan de taakstelling voor de huisvesting van vergunninghouders en zetten we in op integratie en participatie. Daarnaast wilden we zorgen voor huisvesting van Alleenstaande Minderjarige Vreemdelingen (AMV’s) vanaf het moment dat zij 18 jaar worden. De GGD wil alle kinderen tot 18 jaar van asielzoekers en vergunninghouders goed in beeld te hebben, jeugdgezondheidszorg aanbieden en bij bedreigingen van de gezondheid of ontwikkeling de juiste ondersteuning en zorg inschakelen.
We wilden door intensivering van maatschappelijke begeleiding van vergunninghouders de mogelijkheden tot integratie en participatie versterken. Ook wilden we uitvoering geven aan de participatieverklaring.
We wilden weer beter zicht krijgen op de groep vergunninghouders in onze gemeente. Daarom zijn we in 2019 doorgegaan met een werkwijze waarbij op basis van een assessment een individueel trajectplan wordt uitgezet.  

We wilden voorkomen dat afgewezen vreemdelingen zonder voorzieningen op straat belanden. Daartoe bieden we opvang en begeleiding gericht op het vinden van een bestendige oplossing.

Wat hebben we hier voor gedaan?

Realiseren van de taakstelling huisvesting vergunninghouders en bieden van maatschappelijke begeleiding.
In samenwerking met het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers en de woningcorporaties in Groningen zorgen we voor het huisvesten van vergunninghouders. In 2019 hebben wij in totaal 168 vergunninghouders gehuisvest op een taakstelling van 156 te huisvesten vergunninghouders. Daarmee hebben we een deel van de eerder opgelopen achterstand weer ingehaald.
De maatschappelijke begeleiding van vergunninghouders wordt voor de gemeente Groningen uitgevoerd door Humanitas. De maatschappelijke begeleiding bestaat uit het bieden van praktische hulp (zoeken van een woning, inschrijven bij de gemeente en het regelen van een zorgverzekering) en het stimuleren van participatie en integratie. De maatschappelijke begeleiding omvat een groot aantal leefgebieden: wonen, onderwijs, taal, gezondheid en activering. Een laatste onderdeel van de maatschappelijke begeleiding is de participatieverklaring. Hierbij maken vergunninghouders in een serie van drie workshops kennis met de kernwaarden van de Nederlandse samenleving. De participatieverklaring is sinds 1 oktober 2017 onderdeel van de Wet Inburgering en verplicht voor iedere (inburgering-plichtige) vergunninghouder.
In 2019 zijn 114 inburgering-plichtige vergunninghouders in maatschappelijke begeleiding genomen. Daarnaast krijgt ook een aantal niet-inburgering-plichtigen maatschappelijke begeleiding. Dit zijn veelal mensen die door het NIDOS of INLIA worden aangemeld voor maatschappelijke begeleiding. Kinderen meegeteld krijgen 175 mensen maatschappelijke begeleiding.
In 2019 is daarnaast bij de Directie maatschappelijke ontwikkeling een opgave gericht team Migratie opgezet, als doorontwikkeling van het eerdere programma VAS, waar vraagstukken rond migratie beleidsmatig zijn belegd.

Trajectbegeleiding en parallelle trajecten
Om (weer) meer zicht te krijgen op de vergunninghouder en hem beter te kunnen begeleiden naar participatie zijn we binnen de gemeente gestart met een nieuw werkproces. Nieuwkomers krijgen zo snel mogelijk een intake en indien mogelijk een assessment, waarmee hun mogelijkheden en wensen op gebied van werk en participatie in beeld worden gebracht. De uitkomsten worden gebruikt om gezamenlijk een individueel trajectplan op te stellen. Door nu al alle inburgeraars in kaart te brengen anticiperen we op de nieuwe Wet inburgering, die naar verwachting in januari 2021 in werking treedt.

Per 1 januari 2019 waren 700 vergunninghouders met een bijstandsuitkering bekend bij Thuis in 050. Een jaar later zijn dat er nog 609. De nieuwe aanpak met meer en intensievere begeleiding van vergunninghouders werpt vruchten af: in 2019 zijn in totaal 168 mensen uitgestroomd, waarvan 42 naar betaald werk en 80 naar regulier onderwijs met studiefinanciering.
Van de 609 mensen die eind 2019 nog in beeld zijn, hebben er 210 een assessment gehad en is bij 349 mensen een brede intake afgenomen.

Gezamenlijk met het Alfacollege, Noorderpoort, de Hanzehogeschool, WerkPro en Iederz hebben we gewerkt aan het uitrollen van parallelle trajecten. Dit om duurzame integratie te bevorderen. Daarbij kunnen (taal)stages, opleidingen, werkervaringsplekken of (vrijwilligers)werk ingezet worden.

Vanaf juni 2019 bekostigen we verlengde pleegzorg voor Alleenstaande Minderjarige Vreemdelingen (AMV’s) die in pleeggezinnen wonen.

Opvang van dakloze vreemdelingen en knelpunten noodopvang
Asielzoekers die rechtmatig in Nederland verblijven maar niet in aanmerking komen voor opvang door het Rijk, bieden wij materiële ondersteuning via het fonds Knelpunten noodopvang. Er zijn ook mensen die niet rechtmatig in Nederland verblijven maar wel actief meewerken aan het verkrijgen van (reis)documenten. Ook zij komen voor ondersteuning in aanmerking. Het fonds Knelpunten noodopvang gebruiken we eveneens om de eigen bijdrage te vergoeden van medicatie voor onverzekerbare vreemdelingen. In noodgevallen worden ook noodzakelijke tandartskosten vergoed uit het fonds Knelpunten noodopvang.
Wij verstrekken subsidie aan Vluchtelingenwerk Noord Nederland voor het bieden van maatschappelijke- en juridische ondersteuning aan ex-Alleenstaande Minderjarige Vreemdelingen (ex-AMV's). Ex-AMV's die actief meewerken aan het krijgen van een helder toekomstperspectief komen in aanmerking voor materiële ondersteuning in de vorm van leefgeld.

Sinds maart 2015 bieden we op grond van gerechtelijke uitspraken sobere opvang voor uitgeprocedeerde vreemdeling, de zogenoemde bed-bad-broodvoorziening. Eind 2018 hebben Rijk en gemeenten een samenwerkingsovereenkomst gesloten op basis waarvan de bestaand bed bad brood-voorziening vanaf 2019 met financiering door het Rijk onder de naam LVV (Landelijke Vreemdelingen Voorziening) kan worden voortgezet. In april 2019 is in de gemeente Groningen een pilot-LVV van start gegaan. We voeren de pilot uit in nauwe samenwerking met uitvoeringsorganisatie INLIA en de Rijkspartners IND, de Dienst Terugkeer en Vertrek (DT&V) en de vreemdelingenpolitie. In de startfase van de pilot is de samenwerking succesvol versterkt en geïntensiveerd. Oplossingsgericht casusoverleg vindt elke twee weken plaats. Momenteel verblijven ruim 200 mensen in de LVV.

Gezondheidsbevordering Statushouders
In 2018 is de pilot Zorgintro gestart. Er zijn Zorgintro gesprekskaarten ontwikkeld die als gesprekstool dienen voor professionals en vrijwilligers die statushouders begeleiden. Op deze manier wordt de statushouder wegwijs binnen het Nederlandse zorgstelsel en bekend met de Nederlandse gezondheidscultuur en nemen gezondheidsvaardigheden toe. Een groep begeleiders van statushouders (WIJ Korrewegwijk, Humanitas, JGZ) zijn getraind in interculturele communicatie en het gebruik van de gesprekskaarten.
Na een evaluatie zijn de trainingen in 2019 gecontinueerd in een samenwerking met het coördinatiepunt Statushouders (Thuisin050).

Voorbereiding op nieuwe Wet inburgering
In 2019 hebben wij een begin gemaakt met de voorbereiding op de nieuwe Wet inburgering, die naar verwachting per 1 januari 2021 in werking treedt. In de nieuwe wet komt de regie op de uitvoering weer meer bij de gemeente te liggen.

Conclusie

De taakstelling huisvesting vergunninghouders hebben wij in 2019 gehaald. De maatschappelijke begeleiding aan vergunninghouders is geïntensiveerd en uitgebreid met de participatieverklaring.
Wij zijn doorgegaan met het afnemen van een brede intake en waar mogelijk een assessment bij vergunninghouders, op basis waarvan een gezamenlijk trajectplan wordt opgesteld. Met de inzet vanuit 'Thuis in 050' boeken we concrete resultaten als het gaat om het realiseren van uitstroom naar opleiding en werk. De parallelle trajecten die we aanbieden, hebben we ook in 2019 gecontinueerd.
Met de pilot-LVV bieden we opvang aan dakloze vreemdelingen zonder recht op opvang of verblijf. Daarmee voorkomen we dat mensen zonder voorzieningen op straat terecht komen. Vanuit deze voorziening werken zij aan verheldering van het toekomstperspectief.  
De taken op het gebied van de publieke gezondheid hebben wij uitgevoerd.