D e Wet passend onderwijs en de Jeugdwet zijn opgesteld als spiegelwetten: beide wetten verplichten afstemming tussen de samenwerkingsverbanden primair en voortgezet onderwijs en gemeenten, over het onderwijs-ondersteuningsplan en het gemeentelijk jeugdplan.
De verantwoordelijkheid voor Passend onderwijs ligt op basis van de gelijknamige wet Passend onderwijs bij het onderwijs. Dit betekent dat het onderwijs niet alleen verantwoordelijk is voor het bieden van een passende onderwijsplek, maar ook voor extra - didactische en pedagogische - ondersteuning van leerlingen primair gericht op het leerproces, de onderwijsontwikkeling en/of het behalen van onderwijsdoelen. De verantwoordelijkheid voor het bieden van Jeugdhulp, ook in het onderwijs, ligt op basis van de Jeugdwet bij de gemeente. Dit betreft jeugdhulp in het kader van opgroei- en opvoedproblemen, psychische problemen en stoornissen en/of gedragsproblemen die het volgen van (passend)onderwijs belemmeren en/of risico's op thuiszitten veroorzaken.
De grens tussen (passend) onderwijs en jeugdhulp is niet altijd even duidelijk. Dat maakt intensieve samenwerking in het kader van Aansluiting Jeugdhulp - Onderwijs noodzakelijk. We zetten al langer sterk in op een integrale benadering van jeugdhulp en onderwijs. Deze inzet zal naar onze verwachting op termijn leiden tot een afname van de vraag naar (intensieve) jeugdhulp en naar een afname van (risico’s op) schoolverzuim en vroegtijdig schoolverlaten (zonder startkwalificatie). De Kadernotitie Transformatieagenda jeugdhulp Groninger gemeenten 2018-2020 vormt het kader voor deze inzet van jeugdhulp in relatie met onderwijs.
Het bieden van (preventieve) ondersteuning en jeugdhulp in en aansluitend op (passend) onderwijs vormt een onderdeel van Positief Opgroeien. Zie ook beleidsveld 4.1.3 Positief opgroeien, beleidsveld 3.2.1 VSV en Leerplicht en Deelprogramma 4.2 Passende ondersteuning en zorg.
Wat wilden we bereiken in 2019?
Een inclusieve samenleving waar iedere jeugdige kan participeren en de kans krijgt zich optimaal te ontwikkelen. Het bieden van een passende onderwijsplek, zoals omschreven in de wet Passend Onderwijs en een (eerste) verantwoordelijkheid van het onderwijs, en het bieden van passende jeugdhulp, zoals omschreven in de Jeugdwet en een (eerste) verantwoordelijkheid van gemeenten, zijn daarvoor cruciaal.
In samenwerking met het onderwijs streven naar inclusief onderwijs, waarbij een integrale benadering van onderwijs en jeugdhulp (onder schooltijd) randvoorwaardelijk is. Door in samenwerking met partners vroegtijdig problemen en ontwikkelingsachterstanden te signaleren in het onderwijs en ze tijdig aan te pakken wilden we het (risico op) schoolverzuim en vroegtijdig schoolverlaten (zonder startkwalificatie) terugdringen evenals de vraag naar individuele jeugdhulp. We streven daarbij naar collectieve vormen van jeugdhulp onder schooltijd die aansluiten bij de vraag van leerlingen, leerkrachten en ouders/gezinnen.
Een integrale jongerenaanpak (incl. overgang 18- en 18+), waarbinnen zowel aandacht is voor preventie als ook voor ondersteuning en jeugdhulp, voor (passend)onderwijs en het voorkomen van schoolverzuim en voortijdig schoolverlaten (zonder startkwalificatie), voor maatschappelijke participatie en werk.
Wat hebben we hier voor gedaan?
Algemeen
- Verder versterken van de vroegsignalering en ondersteuning van kinderen in het basisonderwijs en de voorschoolse voorzieningen door bestaande voorzieningen vanuit het onderwijs, de voorschoolse voorzieningen en WIJ-teams beter op elkaar af te stemmen en te verbinden;
- Versterken van de samenwerking tussen partijen die betrokken zijn bij onderwijs en jeugdhulp zoals onderwijs, Leerplicht/RMC, WIJ-Groningen, GGD (JGZ) en zorgaanbieders;
- In overleg met betrokken partijen, zoals onderwijs, WIJ-Groningen en jeugdhulpaanbieders, de afstemming tussen (passend) onderwijs en jeugdhulp verder versterken en ontwikkelen van vormen van collectieve en individuele Onderwijs-Zorgarrangementen die optimaal aansluiten bij de vraag van jeugdigen, ouders en het onderwijs;
- Onderzoeken of en welke vormen van collectieve ondersteuning en jeugdhulp in het onderwijs de stijgende vraag naar (individuele) specialistische jeugdhulp terug kunnen dringen.
Concrete activiteiten
- We bieden laagdrempelige (preventieve) ondersteuning in het onderwijs met de volgende inzet, in de gemeente Groningen uitgevoerd door WIJ-Groningen: vaste contactpersonen van het WIJ-team en van de Jeugdgezondheidszorg voor alle basisscholen en kinderopvang in de gemeente Groningen; stedelijke VO-WIJteams in alle v(s)o-scholen in de gemeente Groningen; en School als Wijk in alle mbo-scholen in de provincie Groningen;
- We hebben op pilot-basis in samenwerking met de samenwerkingsverbanden passend onderwijs en WIJ-Groningen (tijdelijk) extra inzet van het stedelijk VO WIJ-team in het speciaal onderwijs (Cluster 3 en 4) en in Rebound/TTVO gerealiseerd;
- We financieren op pilot-basis collectieve ondersteuning in Cluster 3 (De Wingerd en de van Lieflandschool);
- We ontwikkelen in samenwerking met de samenwerkingsverbanden passend onderwijs, WIJ-Groningen en (soms) jeugdhulpaanbieders experimentele vormen van collectieve ondersteuning onder schooltijd en/of collectieve onderwijs-zorgvoorzieningen en/of kinderopvang-zorgvoorzieningen op voorwaarde dat er sprake is van substitutie van individuele jeugdhulp toewijzingen (onder schooltijd);
- We werken met meerdere partijen - de samenwerkingsverbanden PO en VO, het MBO, GGD en WIJ-Groningen in het kader van het Thuiszitterspact aan het terugdringen van thuiszitters door binnen drie maanden voor ieder kind/jongere een passend (integraal) aanbod van zorg en/of onderwijs beschikbaar te hebben. Om dat te bereiken hebben we onder andere afspraken gemaakt over de samenwerking in school tussen onderwijs, Leerplicht/RMC, WIJ-Groningen en GGD (JGZ);
- In RMC-verband en anderszins werken we aan een integrale aanpak voor (kwetsbare) jongeren waarbij we de domeinen jeugdhulp, onderwijs (RMC) en arbeidsmarkt daar waar mogelijk integreren.
Conclusie
Ook voor 2019 geldt dat dankzij een intensieve samenwerking tussen alle betrokken partijen op het terrein van de aansluiting jeugdhulp - (passend) onderwijs en een groeiend vertrouwen tussen deze partijen lukt het ons steeds beter om het belang van het kind centraal (te blijven) stellen. We komen veelal gezamenlijk, zowel op casus niveau als ook met betrekking tot meer algemene vraagstukken, tot (incidentele) oplossingen, al dan niet op experimentele basis, gericht op een optimale ontwikkeling van jeugdigen.
Om met elkaar, vanuit een gedeelde visie (op inclusief onderwijs) en in het belang van de ontwikkelingsmogelijkheden van (kwetsbare) jeugdigen te komen tot een innovatieve, integrale en duurzame aanpak voor Aansluiting jeugdhulp-onderwijs, die tevens leidt tot het terugdringen van de vraag naar (incidentele) jeugdhulp is een uitdaging voor de komende jaren. In lokaal en regionaal verband (Groninger gemeenten) speelt het Transformatieprogramma Jeugdhulp daar een belangrijke rol bij (zie in dit verband ook beleidsveld 4.2.2 Specialistische zorgvoorzieningen).